Diyarbakır Milletvekili Sibel Yiğitalp 2009’da öldürülen 12 yaşındaki Ceylan Önkol’un öldürülmesinden bu yana faillerin bulunmadığını, “daimi arama” kararıyla zamanaşımının amaçlandığını belirtti, cezasızlık halini vurguladı.
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Diyarbakır Milletvekili Sibel Yiğitalp 28 Eylül 2009’da, 12 yaşındaki Ceylan Önkol’un öldürülmesiyle ilgili soru önergesi verdi.
Başbakan Binali Yıldırım’ın cevaplaması istemiyle verilen önergede, Önkol’un sekiz yıl önce öldürülmesinden bu yana faillerin bulunmadığı hatırlatıldı ve “daimi arama kararı” verilmesinin amacı “dosyanın zamanaşımına uğraması mıdır” diye soruldu.
Sorular
Önergede şu sorulara yer verildi.
* Ceylan Önkol’un öldürülmesi ile ilgili kaç askeri personel hakkında soruşturma açılmıştır?
* Ceylan Önkol’un öldürülmesi ile ilgili kaç hukuki soruşturma açılmıştır? Bu soruşturmalar ne aşamadadır?
* Ceylan Önkol’un öldürüldüğü mahalleye gitmeme gerekçesini güvenlik sorunu ile açıklamaya çalışan kamu görevlileri hakkında herhangi bir soruşturma açılmış mıdır?
* Ceylan Önkol’un öldürülmesi ile ilgili dosya için “Daimi arama kararı” verilmesi ile amaçlanan dosyanın zaman aşımına uğraması mıdır?
* Son 15 yılda kaç çocuk kolluk güçleri tarafından öldürülmüştür?
* Öldürülen çocukların kaçının katili/katilleri bulunmuştur? Kaçının davası devam etmektedir? Sonuçlanmayan ya da takipsizlikle sonuçlanan kaç dava vardır?
Ne olmuştu
Ceylan Önkol 28 Eylül 2009’da, Diyarbakır, Lice’nin Şenlik (Sıpéni) köyüne bağlı Hambaz (Xambaz) mezrasında koyun otlatırken meydana gelen patlamada hayatını kaybetti.
Cenazesi altı saat boyunca olay yerinde bırakıldı, savcı “can güvenliği” gerekçesiyle olay yeri incelemesine üç gün sonra gitti.
Ceylan Önkol’un hayatını kaybettiği yer, Bingöl-Diyarbakır sınırının Bingöl tarafındaki Tabantepe askeri birliğinin, Abalı ve Yayla jandarma karakollarının üçgeninde yer alıyordu.
Jandarma ve Emniyet raporları
İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi’nden avukat Serdar Çelebi 2009’da, Ceylan Önkol’un ölümünde hedef gözetilerek ateş edilmesi ihtimali olduğunu açıklamıştı.
“Önkol’un cesedinde ayaklar, bacaklar sağlamdı. Yerde de bir çukur yoktu. Bu mayın ihtimalini ortadan kaldırıyor.”
Önkol’un ölümüyle ilgili raporlar Jandarma Komutanlığı ve Emniyet tarafından hazırlandı, bu raporlarda Önkol’un patlayıcıya tahra (eğri budama bıçağı) ile vurduğu, patlamanın bu şekilde gerçekleştiği iddia edildi.
AİHM’e iki kez başvurdular
Önkol Ailesi ise bıçağın kullanılan uç bölümünün zarar görmediğini, sadece ortasından büküldüğünü, bunun da çocuğun bıçakla bombaya vurmadığını kanıtladığını ifade etti.
2010’da Önkol ailesinin avukatları, soruşturma devam ederken dosya hakkında alınan gizlilik kararına yaptıkları tüm itirazlar reddedildiği için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu.
Mayıs 2012’de ise soruşturmanın etkin ve tarafsız yürütülmemesi, soruşturmanın derinleştirilmesine yönelik talepler reddedildiği ve aradan geçen süreye rağmen dava açılmaması ve şüphelilerin bulunmaması nedeniyle tekrar AİHM’e başvuruldu.
Avukatlar farklı tarihlerde yapılan iki başvurunun birleştirilerek değerlendirileceğini söyledi.
Savcılık zamanaşımına bıraktı
30 Nisan 2014’te Ceylan Önkol’un ölümüyle ilgili soruşturmayı yürüten Lice Cumhuriyet Başsavcılığı, dosyadaki kanıt ve raporların faillerin tespiti için yetersiz olduğuna kanaat getirdi ve dosya için “Daimi arama kararı” verdi.
Savcılık kararında, havan mermisinin Tapantepe Taburu’ndan atıldığı yönündeki tanık ifadeleri, otopsi tutanağı, ekspertiz raporları, olay yeri tutanakları, bilirkişi raporlarına istinaden faillerin tespitinin mümkün olmadığı gerekçesi ile bu kararı verdiğini bildirildi.
Kararda “olayın kasten gerçekleştiğine dair yeterli delil elde edilmediği” de belirtildi.
Bu haliyle olayın “Taksirle ölüme neden olma suçu” olarak kabul edildiği ve zamanaşımı süresinin sonuna kadar faillerin aranmasını ve kimlik tespitinin yapılması ile “düzenli olarak yılda bir kez” kolluk kuvvetlerinin savcılığa bilgi vermesi istendi.
Türkiye’de dava açılmadı
Savcılığın kararı Önkol Ailesi’nin avukatları tarafından AİHM dosyasına eklendi.
Ceylan Önkol’un öldürülmesiyle ilgili olarak Türkiye’de hala dava açılmadı.
Önkol Ailesi 100 bin maddi, 150 bin manevi tazminat talebiyle Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi’nde dava açmıştı, bu davada da mahkeme, Önkol Ailesi’ne 28 bin 208 lira 85 kuruş maddi tazminat ödenmesini kararlaştırdı. Mahkeme manevi tazminat yönünde karar vermedi.
AİHM Önkol’un ailesinin başvurusunu 17 Ocak 2017’de sonuçlandırdı, etkin soruşturma ve yaşam hakkı açısından “ihlal olmadığına” karar verdi.