FAİLİ BELLİ

İnsan Hakları Davaları İzleme Sitesi

Hakkında
Davalar
Haberler
Mahkeme Kararları
- Ölümcül Güç Kullanımı
- Zorla Kaybetme
Raporlar
Makaleler
Referans Belgeler
Search for:

Zorla Kaybetmelere Dair Online Formlar

Dilekçe formu: Soruşturmanın hızlandırılması, sorumluların tespiti ve süratle dava açılması talebi hakkında
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu

Bu online form, uygulamacıların, zorla kaybetmelerle ilgili Anayasa Mahkemesi’ne yapacakları bireysel başvurularda Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu’nu doldururken faydalanmaları için aslına uygun olarak hazırlanmıştır. Form, aslında olduğu gibi, beş bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler kullanımı kolaylaştırmak açısından online formatta beş adıma bölünmüştür. Formu doldururken yol gösterici olması için bazı açıklamalara yer verilmiştir. Doldurulması gereken metin kutusu bölümlerine içtihad örnekleri yerleştirilmiştir. Bu bölümleri istediğiniz şekilde değiştirebilir ve kullanabilirsiniz. Formu doldururken önceki bölümlere dönmek için sayfanın en altında bulunan ‘geriye git’ butonuna tıklayabilirsiniz. Tüm bölümleri doldurduğunuzda sonucu PDF dosyası olarak indirebilirsiniz.

1 Kişisel bilgiler

2 Açıklamalar

3 Başvuru yollarının tüketildiğine ilişkin bilgiler

4 Diğer bilgiler

5 Sonuç talepleri

1- Kişisel Bilgiler Bölümü

Şu anda formun aslının aşağıda ön izlemesi görünen kısımlarını doldurmaktasınız. Bu bölümde aşağıdaki iki başvuru tipinden birini seçtikten sonra gerekli doldurulacak alanlar belirecektir.
Başvuru tipini seçin*
- Gerçek kişiler için
- Tüzel kişiler için
Başvurucunun
T.C. Kimlik Numarası
Please enter a number from 10000000000 to 99999999999.
İsim-Soyad
Adı Soyadı
Cinsiyet
- Erkek
- Kadın
Uyruğu
Mesleği
Doğum yeri
Doğum tarihi
Date Format: DD slash MM slash YYYY
Yazışma adresi
Sokak/Cadde/Mahalle Şehir Posta kodu
Ev telefonu
İş telefonu
Cep telefonu
E-posta adresi
Avukatının
İsim-soyad
İsim Soyad
Avukatının Yazışma adresi
Sokak/Cadde/Mahalle Şehir Posta kodu
Avukatının ev telefonu
Avukatının iş telefonu
Avukatının cep telefonu
Avukatının E-posta adresi
Başvurucunun
Ünvanı
Adresi
Sokak/Cadde/Mahalle Şehir Posta kodu
Temsile yetkili kişinin
T.C. Kimlik Numarası
Please enter a number from 10000000000 to 99999999999.
İsim-Soyad
Adı Soyadı
Uyruğu
Mesleği
Doğum yeri
Doğum tarihi
Date Format: DD slash MM slash YYYY
Yazışma adresi
Sokak/Cadde/Mahalle Şehir
Ev telefonu
İş telefonu
Cep telefonu
E-posta adresi
Avukatının
İsim-soyad
İsim Soyad
Avukatının Yazışma adresi
Sokak/Cadde/Mahalle Şehir Posta kodu
Avukatının ev telefonu
Avukatının iş telefonu
Avukatının cep telefonu
Avukatının E-posta adresi

2- Açıklamalar Bölümü

Şuanda formun aslının aşağıda ön izlemesi görünen kısımlarını doldurmaktasınız. Bu kısım üç bölümden oluşmaktadır: A- Kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti, B- Bireysel başvuru kapsamındaki haklardan hangisinin hangi nedenlerle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar, C- Başvurucunun güncel ve kişisel bir temel hakkının doğrudan zedelendiği iddiasının açıklanması.

Bu bölümde formu doldururken yol gösterici olması açısından önceden girilmiş uyarılar ve ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı bulunmaktadır. Bunları dilediğiniz gibi kullanabilir, eklemeler yapabilirsiniz.

B bölümünde önceden girilmiş olan içtihad Avrupa İnsan Hakalrı Mahkemesi’nin kayıplarla ilgili oluşturduğu içtihadıdır. Mahkeme, kayıplarla ilgili başvuruları Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin yaşam hakkını düzenleyen 2., işkence yasağını düzenleyen 3., özgürlük ve güvenlik hakkını düzenleyen 5. ve etkili başvuru hakkını düzenleyen 13. maddleri üzerinden değerlendirmektedir. Formda da bu şekilde bir ayrıma gidilerek ilgili içtihad verilmiştir.

Yaşam hakkıyla ilgili içtihatta esastan, usulden ve pozitif yükümlülüğün ihlaline ilişkin içtihad ile işkence yasağının başvuran ve zorla kaybedilen kişi açısından ihlaline ilişkin içtihad da ayrı ayrı verilmiştir. Yardımcı olması bakımından içtihad başlıklara bölünerek ayrıntılandırılmıştır.
A- Kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti*
Bu kısmı doldurulurken yol göstermesi için yazılan notlar aşağıdadır:

- Zorla kaybedilen kişi hakkında bilgi (mesleği, ilgiliyse siyasi faaliyetleri vs.) daha önce devlet görevlileri tarafından tehdit, gözaltı vb. muameleye maruz kalıp kalmadığını belirtiniz.

- Olay tarihi, biliniyorsa saati, yeri ve olayın gerçekleşme şeklini anlatınız. Olaya tanık olan kişiler varsa belirtiniz.

- Gözaltı işlemi söz konusuysa gözaltı kayıtlarının kişinin kimliğini, gözaltına alınış/bırakılış tarihi ve saatini, gözaltında tutulduğu yeri, gözaltı sebebini ve gözaltına alan memurun kimliğini içerecek şekilde tutulup tutulmadığını belirtiniz.

- Zorla kaybedilen kişi hakkında bilgi almak üzere her türlü resmi kuruma yapılan başvuruları ve yetkili makamların verdikleri cevapları yazınız. Başvurular sırasında herhangi bir tehdit veya baskıya maruz bırakılma durumu varsa belirtiniz.

- Bedenin bulunduğu durumlarda mevcutsa olay yeri tespit tutanağı, otopsi raporu ve türü, balistik inceleme, matbu arama tutanakları, hasar tespit tutanağı vb. deliller hakkında bilgi veriniz. Bu tutanaklarda eksik bırakılan veya hatalı olan hususlar varsa belirtiniz.

- Soruşturmanın savcı tarafından derhal başlatılıp başlatılmadığı, başvurucuların ve tanıkların ifadelerinin (yoksa alınmadığının, çok geç alındıysa ne kadar süre sonra alındığının özellikle belirtilmesi gerek) savcı tarafından bizzat ve süratle alınıp alınmadığı hakkında bilgi veriniz.

- Olayla ilgili delillerin araştırılmasının ve toplanmasının savcı tarafından titizlikle ve süratle yapılıp yapılmadığı, potansiyel tanıkların araştırılıp araştırılmadığı, olay yeri incelemesinin bizzat savcı tarafından yapılıp yapılmadığı hakkında bilgi veriniz.

- Tutanaklarda imzası bulunan güvenlik görevlilerinin savcı tarafından sorgulanıp sorgulanmadığı, çelişki görülen hallerde olay tarihinde aynı birimde görevli güvenlik güçlerinin ifadelerine başvurulup başvurulmadığı, emir komuta zincirinin bu süreçte dikkate alınıp alınmadığı, olay zamanı ve yerinde faaliyet gösteren paramiliter güçlere dair araştırma yapılıp yapılmadığı hakkında bilgi veriniz.

-Soruşturmanın etkili ve hızlı bir şekilde yürütülüp yürütülmediğine, sürüncemede bırakılıp bırakılmadığına

- Soruşturmanın [veya yargılamanın] bütün aşamalarının özetine yer veriniz ve (kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itirazın reddi, kesinleşmiş beraat hükmü vb.) verilen son kararı belirtiniz.
B- Bireysel başvuru kapsamındaki haklardan hangisinin hangi nedenlerle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar*
En az bir seçeneği seçmeniz gerekmektedir. Birden fazla seçeneği seçebilirsiniz.
- 1- Yaşam Hakkı
- 2- İnsan Haysiyeti İle Bağdaşmayan Davranış/İşkence Yasağı
- 3- Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı
- 4- Etkili Başvuru Hakkı
Yaşam Hakkı*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Yaşam hakkı, Anayasa'nın 17., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 2., Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi'nin 6., İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 3. maddesinde güvence altına alınmıştır. Kişinin yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığını koruma hakkı, birbirleriyle sıkı bağlantıları olan, devredilmez ve vazgeçilmez haklardan olup devletin bu konuda hem pozitif hem de negatif yükümlülükleri bulunmaktadır. Devletin yetki alanında bulunan hiçbir bireyin yaşamına kasıtlı ve hukuka aykırı olarak son vermeme negatif yükümlülüğünün yanı sıra bireylerin yaşam hakkını, kamusal makamların, diğer bireylerin ve kişinin kendisinin eylemlerinden kaynaklanabilecek risklere karşı koruma pozitif yükümlülüğü bulunmaktadır. (B. No: 2012/752, 17.09.2013, § 50-51 ve AYM, E.1999/68, K.1999/1, K.T. 06.01.1999) Devletin yaşam hakkı kapsamındaki pozitif yükümlülüklerinin ayrıca usuli bir yönü de bulunmaktadır. Bu usuli yön, devletin, doğal olmayan her ölüm olayının sorumlularının belirlenmesini ve gerekiyorsa cezalandırılmalarını sağlayacak etkili bir resmi soruşturma yürütme yükümlülüğü altında olduğu anlamına gelmektedir. (Paul ve Audrey Edwards/Birleşik Krallık, B. No: 46477/99, 14.03.2002, § 71; McCann ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 18984/91, 27.09.1995, § 161; Timurtaş/Türkiye, B. No: 23531/94, 13.06.2000, § 87; Çiçek/Türkiye, B. No: 25704/94, 27.02.2001, § 148; Er ve diğerleri, B. No: 23016/04, 31.07.2012, § 80; Oğur/Türkiye, B. No: 21954/93, 20.05.1999, §88)
Yaşam hakkı ihlalleri*
En az bir seçeneği seçmeniz gerekmektedir. Birden fazla seçeneği seçebilirsiniz.
- a) Yaşam hakkının esastan ihlali
- b) Yaşam hakkının usulden ihlali
- c) Yaşam hakkıyla ilgili pozitif yükümlülük ihlali
Yaşam hakkının esastan ihlaline ilişkin içtihat*
Yukarıdaki örnek durumların (en az) birini veya birden fazlasını seçebilirsiniz.
- Ölüm karinesi ve delillerin değerlendirilmesi
- Ölüm karinesinin kabulü için ikinci deliller kullanılır
- Uzun süre kişiden haber alınamaması ölüm karinesi için bir delildir
- Gözaltı kaydı tutulmaması ölüm karinesi için bir delildir
- Devletin kişiyi serbest bıraktığını kanıtlamadığı sürece kişinin akıbetini açıklama yükümlülüğü vardır
- Yetkililer tarafından gözaltı işlemi yapıldığı kanıtlamasa da hesap verme yükümlülüğü devam eder
Ölüm karinesi ve delillerin değerlendirilmesi*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, AİHS’nin yaşam hakkını güvence altına alan ve bu haktan yoksun bırakmanın meşru olabileceği durumları belirten 2. maddesinin, AİHS’nin en temel maddelerinden birisini teşkil ettiğini ve AİHS’nin 3. maddesi ile birlikte, Avrupa Konseyi’ni oluşturan demokratik toplumların en temel değerlerinden birini muhafaza ettiğini belirtir. (Çakıcı/Türkiye, B. No. 23657/94, 08.07.1999, § 86; Finacune/İngiltere, B. No: 29178/95, 01.07.2003, §§ 67-71) Bu nedenle yaşam hakkının kısıtlanması için oluşacak şartlar titizlikle yorumlanmalıdır. Bireylerin korunması için bir araç olarak AİHS’nin amaç ve hedefi de 2. maddenin verdiği güvencelerin pratik ve etkili olacak şekilde yorumlanıp uygulanmasını gerektirmektedir. (McCann ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 18984/91, 27.09.1995, §§ 146-147; Avşar/Türkiye, B. No: 25657/94, 10.07.2001, § 390) Bu amaçla söz konusu hüküm AİHM’nin içtihadında kayıpları da kapsayacak şekilde yorumlanmaktadır. AİHS’nin 2. maddesinde öngörülen korumanın önemi ışığında AİHM, yaşam hakkı ihlallerini sadece devlet görevlilerinin fiillerini değil, olayı çevreleyen tüm koşulları da göz önünde bulundurarak titiz bir incelemeye tabi tutmaktadır. (Orhan/Türkiye, B. No: 25656/94, 18.06.2002, § 326; Nesibe Haran/Türkiye, B. No: 28299/95, 06.10.2005, § 64) Gözaltındaki kişiler zayıf bir konumdadır ve yetkililer onları koruma yükümlülüğü altındadır. AİHM, bir kimsenin sağlıklı bir şekilde gözaltına alındığının ve serbest bırakıldığında yaralandığının tespit edilmesi halinde, devletin bu yaraların nasıl meydana geldiği ile ilgili olarak mantıklı bir açıklama yapması gerektiğini belirtmektedir. Bunun gerçekleşmemesi durumunda AİHS’nin 3. maddesinin uygulanması gerekmektedir. (Selmouni/Fransa, B. No: 25803/94, 28.07.1999, § 87) Aynı şekilde AİHS’nin 5. maddesi devletlere, gözetim altına alınan ve bu nedenle yetkili mercilerin elinde olan her kişinin bulunduğu yeri belirtme zorunluluğunu getirmektedir. (Kurt/Türkiye, B. No: 24276/94, 25.05.1998, §§ 121-123) Yetkili merciler tarafından, cesedin olmamasına rağmen, gözetim altında bulunan bir kişinin akıbetinin ne olduğuna ilişkin mantıklı bir açıklama yapılamamış olması, durumun AİHS’nin 2. maddesi uyarınca sorular ortaya çıkarıp çıkaramayacağı, elde edilen delil unsurlarından yola çıkarak kişinin öldürülmüş olduğunun varsayılmasını sağlayacak olan davanın genel koşullarına ve özellikle de maddi unsurlara dayanan yeterli delillerin varlığına bağlıdır. (Çakıcı/Türkiye, B No: 23657/94, 08.07.1999, §§ 86-87; Ertak/Türkiye, B. No: 20764/92, 09.05.2000, § 135; Tanış ve diğerleri/Türkiye, B. No: 65899/01, 02.08.2005, §§ 200-201) AİHM, “her türlü makul şüphenin ötesinde” kanıt kriterine dayanan ilkeyi benimsemektedir. (İrlanda/Birleşik Krallık, B. No: 310/71, 18.01.1978, §§ 160-161). Öte yandan, AİHS ile öngörülen yargılama usulünün, affirmanti incumbit probatio (ispat yükü iddia eden üzerindedir) ilkesinin katı şekilde uygulanmasına her zaman elverişli olmadığını hatırlatmaktadır. Doğası itibarıyla kayıp olayları, sorumluların inkârını da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle AİHM, genel olarak makul şüphenin ötesinde bir kanıtlama standardı talep ederken, kayıplarla ilgili davalarda bu standart üzerinde değişiklikler yapmıştır. Alışılagelmiş ispat standardını karşılamak için istenen delillerin başvuranların erişiminde olmadığı durumlarda, AİHM, çıkarımlara ve varsayımlara dayanmış; iddiaların ciddiyetine ve hakların niteliğine bağlı olarak ispat yükümlülüğü dengesinin taraflar arasında yeniden dağılımını sağlamıştır. (El-Masri/"Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti”, B. No: 39630/09, 13.12.2012, § 151-152) Bu durumda AİHM, ispat yükünün yer değiştirerek yetkili makamlara geçtiğini kabul etmektedir. (Salman/Türkiye, B. No: 21986/93, 27.06.2000, § 100; Çakıcı/Türkiye, B. No: 23657/94, 08.07.1999, § 85; Rupa/Romanya, B. No: 58478/00, 16.12.2008, § 97) Devlet tarafından tatmin ve ikna edici bir açıklamanın yapılmaması durumunda AİHM, devletin aleyhine olabilecek sonuçlar çıkarma hakkına sahip olacağını belirtmektedir. (Orhan/Türkiye, B. No: 25656/94, 18.06.2002, § 274, El-Masri/"Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti”, yukarıda atıfta bulunulan, § 152)
Ölüm karinesinin kabulü için ikinci deliller kullanılır*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, doğrudan ya da kati delillerin mevcut olmadığı durumlarda, başvuranın iddialarının doğruluğu konusunda ikinci derece delillerle tatmin olmuştur. Böylece, yerleşik içtihadı uyarınca, doğrudan kanıtların yokluğunda böylesi bir delil itirazı kabil olmayan yeterince ciddi, belirgin ve tutarlı birtakım emare ya da karinelerden doğabilmektedir. (Nehyet Günay/Türkiye, B. No: 51210/99, 21.10.2008, § 68 ve aynı yerde belirtilmiş olan kararlar) Örneğin AİHM, yakınlarına haber verilmeksizin gözaltına alındıktan sonra kendisinden haber alınamayan Mehmet Özdemir’le ilgili kararında, Mehmet Özdemir’in yasadışı kabul edilen örgüt üyesi olmakla itham edilmesini ve bu sebepten dolayı aranıyor olmasını; yetkili makamların Mehmet Özdemir’in gözaltına alındığını reddetmesine ve kendisinin kaçırıldığı ve öldürüldüğü konusunda açıklama yapamamalarına rağmen eşi Enzile Özdemir’in şikâyetlerinin peşine düşmemelerini ikinci dereceden delil olarak kullanmıştır. Başvurucu Enzile Özdemir’in olayları anlatış şeklinin küçük ayrıntılar dışında tutarlı olmasını dikkate alarak, başvuranın olaylarla ilgili ifadelerinin güvenilir olduğu sonucuna varmıştır. AİHM, Mehmet Özdemir’in kaybolmasının ardındaki gerçek koşulların yerel makamlarca yapılan soruşturmanın hataları ve kişiye ait ceset olmayışı nedeniyle tam olarak tespit edilmesi mümkün olmamakla birlikte, Mehmet Özdemir’in iddia edildiği gibi yakalanıp gözaltına alındığı ve sonradan kaybolduğu sonucuna götürebilecek somut öğelere dayanan güçlü çıkarımlar olduğu kanısına varmıştır. (Enzile Özdemir/Türkiye, B. No: 54169/00, 08.01.2008, §§ 45-48) Yakınlarına haber verilmeksizin gözaltına alındıktan sonra kendisinden haber alınamayan Ahmet Çakıcı’yla ilgili kararında benzer bir akıl yürütmeye başvuran AİHM, yetkililerin Ahmet Çakıcı’nın kimlik kartının ölen teröristlerden birinin üzerinde bulunduğu şeklindeki beyanlarından kuvvetli sonuçlar çıkarılabileceğini belirtmiştir. AİHM bu temelde, hiç şüphesiz, Ahmet Çakıcı'nın güvenlik güçleri tarafından yakalanmasının ve gözaltına alınmasının ardından öldüğü sonucuna varmak için yeterli delilin bulunduğunu tespit etmiştir. (Çakıcı/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 85)
Uzun süre kişiden haber alınamaması ölüm karinesi için bir delildir*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM’ne göre cesedin bulunamadığı kayıp davalarında, yetkililerin kontrolü altında bulunan kişiye ne olduğu hakkında kabul edilebilir açıklama yapmamalarının AİHS’nin 2. maddesi açısından değerlendirilebilmesi hususu davanın koşullarının bütününe, özellikle de kişinin tutulu bulunduğu sırada ölmüş olduğunun varsayılması gerektiği sonucuna varılabilmesine imkân sağlayacak yeterli delillerin varlığına bağlıdır. (Timurtaş/Türkiye, B. No: 23531/94, 13.06.2000, §§ 82-83; Osmanoğlu/ Türkiye, B. No. 48804/99, 24.02.2008, §§ 55-58; Tanış ve diğerleri/ Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 200) Bu bakımdan ilgilinin alıkonulmasından bu yana geçen zaman, belirleyici olmasa dahi, hesaba katılması gereken bir faktördür. (Varnava ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 143; Vagapova ve Zoubiraiev/Rusya, B. No. 21080/05, 26.02.2009, §§ 85-86) Kişiden haber alınamadan geçen süre arttıkça, bu kişinin ölmüş olabilme olasılığının arttığını kabul etmek gerekir. Bu durumda geçen zamanın, kişinin öldüğünün varsayılmasından önce, durumla ilgili diğer delil unsurlarına verilecek öneme belli bir etkisi olacaktır. (Tanış ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 201) Örneğin, AİHM, tanık ifadelerinden son olarak 18 yaşındayken, 1995 yılı Nisan ayının sonunda görülen ve bu tarihten sonra kendisinden haber alınamayan Nezir Tekçi’nin askerler tarafından tutuklandığı ve isminin gözaltına alınan kişilerin isimlerine ilişkin kayıtlarda bulunmadığının açıkça tespit edildiğini belirtmiştir. Bu sebeple AİHM, Nezir Tekçi’nin hayatını tehlikeye atan koşullarda kaybolduğunu ve bu nedenle hayatını kaybettiği yönündeki varsayımın kabul edebileceği kanısına varmıştır. (Tekçi/Türkiye, B. No: 13660/05, 10.12.2013, §§ 94-96) Aynı şekilde, hayatlarını tehlikeye atan koşullarda jandarma karakolunda gözaltına alınmalarının ardından dört yıldan fazla bir süreden beri kayıp olan, HADEP’in (Halkın Demokrasi Partisi) iki üyesinin ölmüş olabileceği yönündeki varsayım da AİHM tarafından kabul edilmiştir. (Tanış ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 182)
Gözaltı kaydı tutulmaması ölüm karinesi için bir delildir*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, Türkiye aleyhine verdiği bir dizi kararında 1990’lı yıllarda gözaltı tutanaklarına herhangi bir detay yazılmaksızın, kişilerin kanunsuz şekilde gözaltına alındığına dikkat çekmiştir. (Orhan/Türkiye, B. No. 25656/94, 18.12.2002, § 372) AİHM, güvenlik güçlerinin yeterli şekilde gözaltı tutanağı tutmadığını gözlemlemiş ve bu tutanakların tutulmasındaki eksikliklerin, gözaltındaki kişileri kaybolma riskine karşı koruyacak etkili önlemlerin olmadığına delalet getirdiği kanısına varmıştır. (Çiçek/Türkiye, B. No. 25704/94, 27.02.2001, § 137; yukarıda atıfta bulunulan Er ve diğerleri/Türkiye, § 69 ve Orhan/Türkiye, §§ 313-372). AİHM bu durumu göz önüne alarak, kayıt dışı gözaltına alınmış bir kişinin hayatının tehlikede olabileceği ihtimalinin göz ardı edilemeyeceğini belirtmiştir. (Bkz. yukarıda atıfta bulunulan, Timurtaş/Türkiye, § 85; Orhan/Türkiye, § 330; Çiçek/Türkiye, § 146 ve Akdeniz/Türkiye, B. No: 25165/94, 31.05.2005, § 99) Söz konusu gözaltı kayıtları, AİHM’nin gözaltına alınan kişilerin yakalanmasını ve tutuklanmasını gizleyecek nitelikte olduğu kararına varmasına yol açmıştır. (Yukarıda atıfta bulunulan Timurtaş/Türkiye, § 84 ve Er ve diğerleri/Türkiye, § 77) AİHM ifade edilen dönemde Türkiye’nin güneydoğusunda ceza hukukunun sunduğu korumanın etkili olması durumunu sarsan eksikliklerin, güvenlik güçlerinin eylemleri nedeniyle cezalandırılmamalarını sağladığına ya da bu duruma zemin hazırladığına kanaat getirmiştir. (Kılıç/Türkiye, B. No: 22492/93, 28.03.2000, §§ 71-74; Mahmut Kaya/Türkiye, B. No:22535/93, 28.03.2000, §§ 94-97) Ayrıca, AİHM, bazı koşullarda makamların PKK ile ilgisi olduğundan şüphelendiği bir kişinin kaybolmasının yaşamı tehdit eden nitelikte olduğunun düşünülebileceğini hatırlatmaktadır. (Timurtaş / Türkiye, B. No: 23531/94, 13.06.2000, § 85)
Devletin kişiyi serbest bıraktığını kanıtlamadığı sürece kişinin akıbetini açıklama yükümlülüğü vardır*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM yetkililerin gözaltına alınmış bir kişinin akıbetine ilişkin hesap verme yükümlülüğünün kişinin salıverildiğini gösterene kadar devam ettiğini belirtir. (Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 71) AİHM, örneğin, polis tarafından gözaltına alındıktan sonra salıverildiği iddia edilen Necati Aydın’ın yasalara aykırı şekilde öldürülmesine ilişkin kararında, resmi bir salıverilme belgesinin olmaması gerekçesiyle, devletin Aydın’ın fiilen salıverildiğini ispat yükümlülüğünü karşılayamadığına karar vermiş ve davalı devleti bu ölümden sorumlu tutmuştur. (Süheyla Aydın, B. No: 25660/94, 24.05.2005 § 154) AİHM bu karara varırken, “özgürlüğünden yoksun bırakılan herkesin, gerçekten serbest bırakıldıklarına ilişkin güvenilir bir doğrulama sağlanarak ve ayrıca fiziksel bütünlükleri ve haklarından eksiksiz biçimde yararlanabilme yetileri korunmuş olarak serbest bırakılmasını” öngören Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmelerden Korunmasına İlişkin Deklarasyon’un (18.12.1992 tarihli 47/133 sayılı Birleşmiş Milletler Genel Kurul kararı) 11. maddesini dikkate almıştır. (ayrıca bkz. 23.12.2010 tarihinde yürürlüğe giren Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme).
Yetkililer tarafından gözaltı işlemi yapıldığı kanıtlanamasa da hesap verme yükümlülüğü devam eder*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Yetkililerin, bir kişinin yetkililer tarafından gözaltına alınmış olduğu kanıtlanamamış olsa bile, kişinin asker veya polis tarafından resmi olarak çağırıldığının, onların kontrolü altında bir yere götürüldüğünün ve o andan itibaren haber alınamadığının tespiti halinde, gözaltındaki bir kişinin esenliği hususunda hesap verme yükümlülüğü mevcuttur. Bu koşullar altında, karakolda ne olduğuna ilişkin makul bir açıklama getirmek ve şahsın yetkililer tarafından gözaltına alınmamış olduğu ancak herhangi bir şekilde daha sonra özgürlüğünden mahrum bırakılmadan kişinin karakoldan ayrıldığını gösterme hususlarındaki ispat yükümlülüğü, devlete aittir (Tanış ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 160; Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 70) Dolayısıyla AİHM, gözaltına alınma ve askere yardımcı olmak amacıyla alınma arasındaki ikna edici olmayan ve ihtiyari ayrımı dikkate almamaktadır. (Çiçek/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 137; Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, §69)
Yaşam hakkının usulden ihlali hakkında*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, AİHS’nin “kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin, (...) AİHS’nin birinci bölümünde açıklanan hak ve özgürlüklerden yararlanmasını sağlayan” 1. maddesinden ileri gelen devletin genel yükümlülüğü ile birlikte AİHS’nin 2. maddesinin gerektirdiği yaşam hakkını koruma yükümlülüğünün, güç kullanımının bir insanın ölümüne sebep olduğu durumlarda resmi ve etkin bir soruşturma yürütülmesini zorunlu kıldığını ve gerektirdiğini hatırlatmaktadır. (McCann ve diğerleri/Birleşik Krallık, yukarıda atıfta bulunulan, § 161; Timurtaş/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 87; Çiçek/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 148; Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 80). Soruşturmalar özellikle kapsamlı, dikkatli ve tarafsız olmalıdır. (McCann ve diğerleri/Birleşik Krallık, yukarıda atıfta bulunulan, §§ 161-163; Çakıcı/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 86; Brecknell/Birleşik Krallık, B. No: 32457/04, 27.11.2007, §§ 65-72)
Yaşam hakkının usulden ihlaline ilişkin içtihat*
Yukarıdaki örnek durumların (en az) birini veya birden fazlasını seçebilirsiniz.
- Etkili soruşturma yükümlülüğü kovuşturma aşamasını da kapsar
- Etkili soruşturma yükümlülüğü şikayet yapılmasına bağlı değildir
- Etkili soruşturma sonuca değil, sürece dair bir yükümlülüktür
- Soruşturma makul bir özen ve hızla yürütülmelidir
- Yetkililer resen harekete geçerek tüm delilleri toplamalıdır
- Soruşturmanın bağımsız olması gerekir
- Kayıplarla ilgili Türkiye’den yapılan başvurulara ilişkin AİHM içtihatı
- Daimi arama kararları etkililik kriterlerini taşımaz
- İdari konseylerin yürüttüğü soruşturmalar bağımsız değildir
Etkili soruşturma yükümlülüğü kovuşturma aşamasını da kapsar*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHS’nin 2. maddesine ilişkin usuli gereklilikler, soruşturmanın ulusal mahkemelerde dava açılmasına neden olması halinde soruşturma aşamasının da ötesine geçmektedir: kovuşturma aşaması dâhil olmak üzere yargılamanın tamamı, bu hükümler ile ortaya konulan gereklilikleri yerine getirmelidir (Paçacı ve diğerleri/Türkiye, B. No: 3064/07, 08.11.2011, § 78)
Etkili soruşturma yükümlülüğü şikayet yapılmasına bağlı değildir*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Etkili soruşturma yürütülmesi yükümlülüğü sadece devlet yetkililerinin yol açtığı yaşam hakkı ihlalleriyle sınırlı olmamakta, hem devlet görevlileri hem de üçüncü şahıslar tarafından güç kullanımının bir kimsenin ölümüne yol açması hallerini kapsamaktadır. (Branko Tomasic ve Diğerleri/Hırvatistan, B. No: 46598/06, 15.1.2009, § 62, McCann ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 19009/04, 27.09.1995, § 161; Kaya/Türkiye, B. No: 22729/93, 19.02.1998, § 105). Ayrıca yetkili soruşturma makamına resmi şikâyette bulunulup bulunulmadığı bu bağlamda belirleyici olmamaktadır. Yetkililerin, bir kimsenin öldürüldüğüne dair bilgilendirildiği gerçeği tek başına, kendiliğinden etkili bir soruşturma yürütülmesi zorunluluğunu doğurmaktadır. (Uçar/Türkiye, B. No. 52392/99, 11.4.2006, § 90)
Etkili soruşturma sonuca değil, sürece dair bir yükümlülüktür*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Etkili soruşturmanın temel amacı, yaşam hakkını koruyan hukukun etkin bir şekilde uygulanmasını güvenceye almak ve sorumluların yaşam hakkının ihlali nedeniyle hesap vermelerini sağlamaktır. (B. No: 2012/752, 17.9.2013, § 54; benzer yöndeki AİHM kararları için bkz. Anguelova/Bulgaristan, B. No: 38361/97, § 137; Jasinskis/Letonya, 21.12.2010, B. No: 45744/08, § 72). Burada söz konusu olan bir sonuç yükümlülüğü değil, uygun araçların kullanılması yükümlülüğüdür. (B. No: 2012/848, 17.7.2014, § 109, B. No: 2012/752, 17.9.2013, § 56) Soruşturma, sorumluların tespiti ve cezalandırılması konusunda mutlak bir başarıya ulaşılamasa dahi, soruşturmanın etkili sayılabilmesi için, bu sonuca ulaşmaya muktedir nitelikte olması gereklidir. (Osmanoğlu/Türkiye, B. No: 48804/99, 24.1.2008, § 88) Ayrıca bu tür olaylarda yürütülen idari ve hukuki soruşturmalar ve davalar sonucunda sadece tazminat ödenmesi, yaşam hakkı ihlalini gidermek ve mağdur sıfatını ortadan kaldırmak için yeterli değildir. (B. No: 2012/752, 17.09.2013, § 55)
Soruşturma makul bir özen ve hızla yürütülmelidir*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Soruşturmanın, etkili ve yeterli olduğundan söz edebilmek için makul bir özen ve hızla yürütülmesi gerekmektedir. (Rantsev/Kıbrıs ve Rusya, B. No. 25965/04, 07.01.2010, § 233; Çakıcı/Türkiye, B. No: 23657/94, 08.07.1999, § 80, 87, 106; Kelly ve diğerleri, B. No: 30054/96, 04.05.2001, § 97). Ölüme sebebiyet veren güç kullanımı hakkında yapılan bir soruşturma söz konusu olduğunda, yetkililerin hızlı hareket etmesi gayrimeşru eylemlere göz yumulduğu veya suç ortaklığı yapıldığı izleniminin oluşmaması ve kamuoyunun meşruiyet ilkesine güveninin devam etmesi açısından şarttır. (Batı ve diğerleri/Türkiye, B. No: 33097/96 ve 57834/00, 03.06.2004, §136; Indelicado/İtalya, B. No: 31143/96, 18.10.2001, § 37; Paul ve Audrey Edwards/Birleşik Krallık, B. No: 46477/99, 14.03.2002, § 72)
Yetkililer resen harekete geçerek tüm delilleri toplamalıdır*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Etkili soruşturma, yetkililerin resen harekete geçerek ölümü aydınlatabilecek ve sorumluların tespitine yarayabilecek bütün delilleri toplamalarını gerektirir. Soruşturmada ölüm olayının nedenini ve/veya sorumlu kişilerin ortaya çıkarılması imkânını zayıflatan eksiklikler, etkili soruşturma yürütme kuralıyla çelişme riski taşır. (B. No: 2012/752, 17.09.2013, § 57; benzer yöndeki AİHM kararları için bkz. Hugh Jordan/Birleşik Krallık, 24746/94, 04.05.2001, § 109; Dink/Türkiye, 2668/07, 6102/08, 30079/08, 7072/09 ve 7124/09, 14.09.2010, § 78). Yetkililerin tanık ifadeleri, adli delil ve ölüm nedeni gibi klinik bulguların objektif analizi de dâhil olmak üzere olayla ilgili kanıtların elde edilebilmesi için makul adımları atmış olmaları gerekmektedir. (bkz. otopsiyle ilgili olarak Salman/Türkiye, B. No: 21986/93, 27.06.2000, §106; tanıklar ile ilgili olarak Tanrıkulu/Türkiye, B. No:23769/94, 08.07.1999, § 109, adli deliller ile ilgili olarak Gül/Türkiye, B. No: 22676/93, 04.12.2000, § 89)
Soruşturmanın bağımsız olması gerekir*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Devlet temsilcileri tarafından yaşam hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin yürütülen bir soruşturmanın etkili olabilmesi için, soruşturmanın, soruşturmadan sorumlu kişilerce gerekli görülmesi ve olaylara dâhil olanlardan bağımsız şekilde yürütülmesi gerekmektedir (Tahsin Acar/Türkiye, B. No: 26307/95, 06.05.2003, § 222; Güleç/Türkiye, B. No: 1593/93, 27.07.1998, §§ 81-82; Oğur/Türkiye, B. No: 21594/93, 20.05.1999, §§ 91-92) Bu yalnızca hiyerarşik ya da kurumsal bir bağlantının yokluğu değil aynı zamanda kısmi anlamda bağımsızlık anlamına gelmektedir (Ergi/Türkiye, B. No: 23818/94, 28.07.1998, §§ 83-84; Paul ve Audrey Edwards/Birlesik Krallık, B. No: 46477/99, 14.03.2002, § 70)
Kayıplarla ilgili Türkiye’den yapılan başvurulara ilişkin AİHM içtihatı*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM’nin kayıplara ilişkin Türkiye’den yapılan başvuruların büyük bir çoğunluğunda altını çizdiği temel olgu, yetkili makamlar tarafından etkili, yeterli ve titiz bir soruşturma yürütülmemiş olmasıdır. Bu tür davaların ortak özelliği, yaşam hakkının kamu otoritelerince ihlal edildiğine dair yürütülen soruşturmalarda, Cumhuriyet Savcılarının etkili ve yeterli hareket etmemeleridir. AİHM bu davalarda çarpıcı şekilde benzer eksikliklerin bulunduğunu tespit etmiştir. Bunlar: Cumhuriyet Savcıların soruşturma açılması ve sorumluların cezalandırılması konusundaki isteksizlikleri; soruşturmayı sürüncemede bırakma ve hareketsiz kalma yönündeki eğilimleri; kayıp yakınlarının şikâyetlerini araştırmak yerine, güvenlik görevlilerinin soyut inkârları ya da açıklamaları ile yetinmeleri; tanıkların ya da kayıp yakınlarının ifadelerine başvurmamaları ve tüm bunlardan doğan zaman kaybıdır. Bu durum karşısında AİHM, kayıplara ilişkin soruşturmalardaki söz konusu eksikliklerin güvenlik güçlerinin eylemlerinden dolayı hesap vermemelerine yol açtığı kanısına varmıştır. (Bkz. inter alia, Mahmut Kaya/Türkiye, B. No. 22535/93, 28.03.2000, § 98; Taş/Türkiye, B. No. 24396/94, 14.11.2000, § 66; Akdeniz/Türkiye, B. No: 25165/94, 31.05.2005, § 111)
Daimi arama kararları etkililik kriterlerini taşımaz*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Özellikle bu tür soruşturmalarda verilen daimi arama kararları AİHM’nin sıklıkla etkili soruşturma yürütülmediği kararı vermesine sebep olmuştur. AİHM Türkiye'de yürütülen bu soruşturma yöntemini incelemiş ve kolluk kuvvetleri tarafından hazırlanan bu bilgi notlarının etkili bir soruşturma yürütüldüğüne dair kanıt olarak kabul edilemeyeceğine karar vermiştir ya da kanaat getirmiştir. (Çelikbilek/Türkiye, B. No: 27693/95, 24.05.2005, § 184)
İdari konseylerin yürüttüğü soruşturmalar bağımsız değildir*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, ayrıca, birçok kararında idare konseyleri tarafından yürütülen soruşturmaların bağımsız sayılamayacağını tespit etmiştir. Bunun nedeni bu konseylerin vali ya da vali yardımcıları tarafından yönetilmesi ve soruşturma geçiren güvenlik güçlerinin hiyerarşik olarak valiye bağlı olmasıdır.
Yaşam hakkıyla ilgili pozitif yükümlülük ihlaline ilişkin içtihat*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, AİHS’nin 2. maddesinden doğan yükümlülük konusunda, söz konusu maddenin birinci cümlesinin devletin kasten ve kanun dışı insan öldürülmesinin engellenmesinin yanı sıra, yargı yetkisi içinde bulunan kimselerin hayatlarını güvence altına almak için uygun tedbirler almaya da mecbur ettiğini hatırlatmaktadır. (L.C.B./Birleşik Krallık, B. No: 23413/94 09.06.1998, § 36) Bu bağlamda devletin yükümlülüğü, kişiye karşı ihlallerin yapılmasını engelleyici somut ceza yasaları çıkararak ve ihlallerin öngörülmesi, önlenmesi ve cezalandırılması için oluşturulan uygulama mekanizmasına dayanarak yaşam hakkının korunması temel görevini yerine getirmeyi gerektirmektedir. Bu hüküm ayrıca, belirli bazı koşullarda devletlerin, başkasının suç unsuru teşkil eden tutumları nedeniyle yaşamı tehdit altında olan kişinin korunması için önceden uygulama tedbirlerini alma pozitif yükümlülüğünü kapsamaktadır. (Osman/Birleşik Krallık, B. No: 23452/94, 28.10.1998, § 115). Pozitif bir yükümlülüğün ortaya çıkması için, yetkili makamların, kimliği tespit edilmiş kişi veya kimselerin yaşamlarına yönelik üçüncü bir taraftan gelen suç fiiline ilişkin gerçek ve mevcut zamanda var olan bir tehdidin varlığından önceden veya olayın meydana geldiği zaman haberdar olmalarının ve yetki alanları içinde, makul biçimde değerlendirildiğinde, bu tehdidin önünü kesebileceği beklenen önlemleri almadıklarının tespit edilmesi gerekmektedir. (Osman/Birleşik Krallık, yukarıda atıfta bulunulan, § 116) AİHM, bir kimsenin hayatı tehdit edici koşullar içerisinde ortadan kaybolmasının, devletin, AİHS’nin 2. maddesinin özünde var olan pozitif yükümlülükle uyumlu olarak, kayıp kişinin yaşam hakkını korumak için fiili tedbirler almasını gerektirdiğine karar vermiştir. (Koku/Türkiye, B.No: 27305/95, 31.05.2005; Osmanoğlu/Türkiye, B. No: 48804/99, 24.01.2008; Mahmut Kaya/Türkiye, B. No: 22535/93, 28.03.2000; Çakıcı/Türkiye, B. No: 23657/94, 08.07.1999) Bu bağlamda kayıp kimsenin daha önceden tehditler almış olması ya da ortadan kaybolma ve öldürülme riski taşıyan kişiler grubuna dahil olması önemli bir işarettir. Yetkili makamlar kaybolma olayından haberdar edildikleri andan itibaren yaşam hakkını korumak için acil adımlar atma yükümlülüğü altındadırlar. Bu noktada, etkili soruşturma yükümlülüğünde olduğu gibi, yaşama hakkını korumak için önlem alınmasının bir sonuç alma yükümlülüğü değil, sonuca ulaşmaya çalışma yükümlülüğü olduğu vurgulanmalıdır.
İnsan Haysiyeti İle Bağdaşmayan Davranış/İşkence Yasağı*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
İşkence yasağı, Anayasa'nın 17/3., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3., Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi'nin 7. ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 5. maddesinde güvence altına alınmıştır. Bir zorla kaybetme vakasında işkence yasağının ihlali iki durumda gündeme gelebilir: (1) zorla kaybedilen kişi açısından ve (2) başvuran açısından
İnsan Haysiyeti İle Bağdaşmayan Davranış/İşkence Yasağı
En az bir seçeneği seçmeniz gerekmektedir. Birden fazla seçeneği seçebilirsiniz.
- Zorla kaybedilen kişi açısından işkence yasağının ihlali
- Başvuran açısından işkence yasağının ihlali
Zorla kaybedilen kişi açısından işkence yasağının ihlali
En az bir seçeneği seçmeniz gerekmektedir. Birden fazla seçeneği seçebilirsiniz.
- İnkar edilen gözaltı vakalarında katı delil kuralları uygulanmaz
- Bedenin bulunduğu durumlarda otopsi raporlarının işkence bulguları içermesi
İnkar edilen gözaltı vakalarında katı delil kuralları uygulanmaz*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM’e göre kaybolma olaylarında kişinin gözaltına alınırken ya da gözaltı sırasında kötü muameleye uğradığı iddiası tanık ya da tanıklar vasıtasıyla ispat edilebiliyorsa AİHS’nin 3. maddesi anlamında bir ihlalden söz edilebilmektedir. AİHM, inkar edilen gözaltı olaylarında ve kaybolma olaylarında, bağımsız ve tarafsız bir tıbbi delil ya da görgü şahidi ifadesi sunmanın pek olası olmadığını belirterek 3. maddenin ihlal edilmesi için bunlardan birinin ön şart olarak koşulmasının bu madde tarafından getirilen korumayı zayıflatabileceğini kabul etmiştir. (Çakıcı/Türkiye, B. No. 23657/94, 08.07.1999, § 91) Örneğin AİHM, Ahmet Çakıcı’nın gözaltında dövülmesi ve elektrik şokuna maruz bırakılması nedeniyle 3. maddenin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu değerlendirirken, Ahmet Çakıcı’yla aynı hücreyi paylaşan ve uygulanan kötü muamele sonrasında mağdurda oluşan zararları gören tek bir tanığın olmasının güvenilir delil unsurlarını karşıladığına kanaat getirerek, 3. maddenin ihlal edildiğine karar vermiştir. (Çakıcı/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 92)
Bedenin bulunduğu durumlarda otopsi raporlarının işkence bulguları içermesi*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM’e göre kaybolma olaylarında kişinin gözaltına alınırken ya da gözaltı sırasında kötü muameleye uğradığı iddiası tanık ya da tanıklar vasıtasıyla ispat edilebiliyorsa AİHS’nin 3. maddesi anlamında bir ihlalden söz edilebilmektedir. AİHM, inkar edilen gözaltı olaylarında ve kaybolma olaylarında, bağımsız ve tarafsız bir tıbbi delil ya da görgü şahidi ifadesi sunmanın pek olası olmadığını belirterek 3. maddenin ihlal edilmesi için bunlardan birinin ön şart olarak koşulmasının bu madde tarafından getirilen korumayı zayıflatabileceğini kabul etmiştir. (Çakıcı/Türkiye, B. No. 23657/94, 08.07.1999, § 91) Örneğin AİHM, Ahmet Çakıcı’nın gözaltında dövülmesi ve elektrik şokuna maruz bırakılması nedeniyle 3. maddenin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu değerlendirirken, Ahmet Çakıcı’yla aynı hücreyi paylaşan ve uygulanan kötü muamele sonrasında mağdurda oluşan zararları gören tek bir tanığın olmasının güvenilir delil unsurlarını karşıladığına kanaat getirerek, 3. maddenin ihlal edildiğine karar vermiştir. (Çakıcı/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 92)
Başvuran açısından işkence yasağının ihlali*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, kaybolan kişinin yakınlarının AİHS’nin 3. maddesine aykırı bir muamelenin mağduru olup olmadığı sorusunun, ciddi bir insan hakları ihlalinin mağdurunun akrabalarına kaçınılmaz şekilde yol açılabilecek duygusal stresten farklı olarak, başvuranın acısına farklı bir boyut ve karakter verecek özel faktörlerin varlığına bağlı olduğunu hatırlatmaktadır. Bu gibi unsurlar arasında, aile bağı yakınlığı – bu bağlamda, ebeveyn-çocuk ilişkisine belirli bir ağırlık verilir – aile üyesinin sözü geçen olaya şahit olduğu ölçüde ilişkilere yönelik bazı durumlar, aile üyesinin kayıp kişi ile ilgili bilgi edinme çabasında bulunması ve yetkililerin bu taleplere yanıt verme şekli (İpek/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, §§ 181-183) sayılabilir. AİHM ayrıca, bu gibi bir ihlalin esasının çok da aile üyesinin kaybolması olayında değil, durum dikkatlerine sunulduğunda, buna karşılık yetkililerin tepki ve tutumlarında yattığının altını çizmektedir. Özellikle bu ikinci durumda, bir akraba doğrudan, yetkililerin muamelesinin bir mağduru olduğunu iddia edebilmektedir. (Çakıcı/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 98) AİHM birçok kere kayıplara ilişkin Türkiye’den yapılan başvuruda kayıp kişinin yakınlarının AİHS’nin 3. maddesine aykırı bir muamelenin mağduru olduğuna karar vermiştir. (Kurt/Türkiye, B. No: 15/1997/799/1002, 25.05.1998; Timurtaş/Türkiye, B. No: 23531/94, 13.06.2000; Çiçek/Türkiye, B. No: 25704/94, 27.02.2001; Orhan/Türkiye, B. No: 25656/94, 18.06.2002; İpek/Türkiye, B. No: 25760/94, 17.02.2004; Akdeniz/Türkiye, B. No: 25165/94, 31.05.2005; Tanış ve diğerleri/Türkiye, B. No: 65899/01, 02.08.2005; Canan/Türkiye, B. No: 39436/98, 26.06.2007; Enzile Özdemir/Türkiye, B. No: 54169/00, 08.01.2008; Osmanoğlu/Türkiye, B. No: 48804/99, 24.01.2008; Nehyet Günay ve diğerleri/Türkiye, B. No: 51210/99, 21.10.2008; Er ve diğerleri/Türkiye, B. No: 23016/04, 31.10.2012; Meryem Çelik ve diğerleri/Türkiye, B. No: 3598/03, 16.04.2013) Bu kararlarda AİHM, başvurucular tarafından uzun yıllar boyunca , kaybolan kişiye ne olduğunu öğrenmek için ve kendisini ölü veya diri bulmak için, birçok girişim yapıldığını ancak herhangi bir makul bir açıklama ya da bilgi elde edilemediğini veya alınan bilgilerin çoğunlukla sorumluluğun devlete ait olduğunu reddeden ya da sadece bir soruşturmanın devam etmekte olduğunu bildiren türden olduğunu teyit etmiş; başvurucuların ne olduğunu öğrenememelerinin ve yetkili makamların iddiaları ele alış şeklinin bir sonucu olarak acı ve ızdırap çektikleri ve halen çekmekte oldukları hükmüne varmıştır.
Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı Anayasa'nın 19., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 5., Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi'nin 9. ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 3. maddesinde güvence altına alınmıştır. AİHM, bir demokraside, bireylerin haklarının korunması için, AİHS’nin 5. maddesinde öngörülen garantilerin, yetkililerin ellerinde keyfi tutuklamadan bağımsız olmasının temel önemini vurgulamaktadır. AİHM bu bağlamda, her türlü hürriyetten yoksun bırakma hususunun, yalnızca ulusal kanunun usul ve esasa ilişkin kurallarına uygunluk bağlamında değil, aynı zamanda AİHS’nin 5. maddesinin amacına, yani bireyin keyfi tutuklamadan korunmasına uygunluk anlamında da etkilendiğine dikkat çekmiştir. (Ucar/Türkiye, B. No: 52392/99, 11.04.2006, § 163; İpek/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 187; Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 102). Keyfi tutuklama riskini asgariye indirmek amacıyla, AİHS’nin 5. maddesi, hürriyetten yoksun bırakma eyleminin bağımsız hukuki soruşturmaya tabi olduğundan emin olmayı öngörmektedir ve bu tedbir için yetkililerin hesap verme zorunluluğunu güvence altına almaktadır. Bir bireyin onaylanmamış tutukluluğu, bu garantilerin tam anlamıyla nakzedilmesi ve AİHS’nin 5. maddesinin ağır şekilde ihlal edilmesi anlamına gelmektedir. Yetkililerin, kontrolleri altındaki bireylere ilişkin hesap verme zorunlulukları bulunduğu akılda tutularak, AİHS’nin 5. maddesi uyarınca, yetkililer kaybolma riskine karşılık etkili tedbirler almak ve bir kişinin gözaltına alınıp o tarihten sonra kendisinden haber alınamadığına ilişkin tartışılabilir bir iddiaya yönelik hızlı ve etkili bir soruşturma açmakla yükümlüdür. (Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 103; Akdeniz/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 129) AİHM birçok kez kayıplara ilişkin Türkiye’den yapılan başvuruda gözaltı tutanaklarının tutulmadığını ve devletin kişinin salıverildiğini iddia etmesine rağmen herhangi resmi bir kayıt tutulmadığını tespit etmiş ve bu sayede özgürlükten yoksun bırakma fiilinden sorumlu olan kişilerin, dahil oldukları suçu gizleyebilmekte, izlerini ortadan kaldırmakta ve gözaltına alınan kişinin akıbeti konusunda hesap vermekten kaçabilmekte olduğu kanısına vararak, AİHS’nin 5. maddesinde teminat altına alınan özgürlük ve güvenlik haklarının ihlal edildiği sonucuna varmıştır. (inter alia, Meryem Çelik ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, §§ 84-85; Er ve diğerleri/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, §§ 104-105; Enzile Özdemir/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, §§ 72-74)
Etkili Başvuru Hakkı*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
AİHM, AİHS’nin 13. maddesinin, iç yasal düzende nasıl güvence altına alındığına bakılmaksızın, AİHS’ten doğan hak ve özgürlüklerin özünün uygulanması için ulusal seviyede bir iç hukuk yolunun varlığını garanti altına aldığını hatırlatmaktadır. Bu nedenle AİHS’nin 13. maddesi, AİHS kapsamında “tartışmaya açık bir şikâyetin” özünün ele alınması için bir iç hukuk yolunun sağlanmasını gerekli kılmaktadır. AİHS’nin 13. maddesince öngörülen yükümlülüğün kapsamı aynı zamanda, başvuranların AİHS kapsamında yaptıkları şikayetin doğasına bağlı olarak da değişmektedir. Fakat AİHS’nin 13. maddesinde gerekli görülen iç hukuk yolu, özellikle de devletin yetkili makamlarının eylemleri ya da ihmalleri sebebiyle yürütülmesi haksız şekilde engellenen durumlarda, kanunlarda olduğu kadar uygulamada da “etkili” olmak zorundadır. (Aksoy/Türkiye, B. No: 21987/93, 18.12.1996, § 95; Bozkır ve diğerleri/Türkiye, B. No: 24589/04, 26.02.2013, § 77) Ayrıca, bir kişinin, akrabasının yetkili makamların sorumluluğu altında kaybolduğuna dair tartışmaya açık bir iddiada bulunduğu ya da yaşam hakkı gibi temel önemde bir hakkın söz konusu olduğu durumlarda, 13. madde, uygun görülmesi halinde tazminat ödenmesine ek olarak, sorumlu kişilerin belirlenmesi ve cezalandırılmasını sağlayacak kapsamlı ve etkili bir soruşturma gerektirmektedir. (Timurtas/Türkiye, B. No: 23531/94, 13.06.2000, § 111) AİHM, sunulan deliller ışığında, devlet görevlilerinin kişinin kayboluşuna karıştıklarının kanıtlanamamasının AİHS’nin 2. maddesine dayanan şikayeti 13. maddenin amaçları doğrultusunda “savunabilir” olmaktan çıkarmadığını belirtmektedir. (Fatma Kaçar, B. No: 35838/97, 15.07.2005, § 90; Boyle ve Rice/Birleşik Krallık, B. No: 9658/82, 27.04.1988, § 52; Akkoç/Türkiye, B. No: 22947/93 ve 22948/93, 10.10.2000, § 104) Dolayısıyla, ulusal makamlar, kişilerin kayboluşuna yönelik etkili bir soruşturma yapma yükümlülüğü altındadır. Bu bağlamda AİHM, AİHS’nin 13. maddesinin öngördüğü etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün, AİHS’nin 2. maddesinin öngördüğü soruşturma yapma yükümlülüğünden daha geniş olduğunun altını çizmektedir. (Kaya/Türkiye, yukarıda atıfta bulunulan, § 107)
C- Başvurucunun güncel ve kişisel bir temel hakkının doğrudan zedelendiği iddiasının açıklanması*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
6216 sayılı Kanun'un 46. maddesinin 1. fıkrasında, ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenlerin bireysel başvuru hakkına sahip oldukları kurala bağlanmıştır. Yaşam hakkının doğal niteliği gereği, yaşamını kaybeden kişiler açısından bu hakka yönelik bir başvuru ancak yaşanan ölüm olayı nedeniyle mağdur olan ölen kişilerin yakınları tarafından yapılabilecektir. (B. No: 2012/752, 17/9/2013, § 41). Başvurucular, başvuru konusu olayda ölen kişinin eşi ve çocuklarıdır. Bu nedenle gerçekleşen ölüm olayı ile ilgili yürütülen soruşturmanın Anayasa'nın 17. maddesindeki yaşam hakkının ihlali niteliğinde olduğunun tespitinde başvurucuların meşru menfaatleri olup, başvuru ehliyetleri açısından bir eksiklik bulunmamaktadır. (B. No: 2012/848, 17/7/2014, § 75)

3- Başvuru yollarının tükendiğine ilişkin bilgiler bölümü

Şu anda formun aslının aşağıda ön izlemesi görünen kısımlarını doldurmaktasınız.
Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamalar*
1. (örn. Soruşturma dosya no)
2. (örn. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, dava açıldıysa iddianame no)
3. (örn. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara yapılan itirazın reddi kararı, açılan dava varsa sanıklar için verilen beraat hükmü, dava açıldıysa beraat hükmü ve temyiz kararı)
Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih:
Kararı veren mahkeme / mercii / makam*
Kararın tarihi*
Date Format: DD slash MM slash YYYY
Kararın sayısı*
Tebliğ veya öğrenme tarihi*
Date Format: DD slash MM slash YYYY
Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar
Mazeret nedeni*
Mazeretin başlangıç tarihi*
Date Format: DD slash MM slash YYYY
Mazeretin bitiş tarihi*
Date Format: DD slash MM slash YYYY
Mazerete ilişkin belgeler*

4- Diğer bilgiler bölümü

Şu anda formun aslının aşağıda ön izlemesi görünen kısımlarını doldurmaktasınız.
Başvurucunun Anayasa Mahkemesi önünde devam eden bir başka başvurusu varsa numarası
Başvurucunun kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi ve bunun gerekçesi*
- Talebi yok
- Talebi var
Gerekçesi

5- Sonuç talepleri bölümü

Şu anda formun aslının aşağıda ön izlemesi görünen kısımlarını doldurmaktasınız. Talepler bölümünde, kullanılabilecek örnek taleplere yer verilmiştir. Bunları dilediğiniz gibi kullanabilir ve değiştirebilirsiniz.
Talepler*
Aşağıdaki metin bölümünde sizin için önceden girilmiş bir metin bulunmaktadır. Bu metni aynen kullanabilir ve eklemeler yapabilirsiniz.
- Mağdur açısından Anayasa'nın 17., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 2. ve Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi'nin 6. maddesinde tanımlı yaşam hakkı devlet tarafından ihlal edilmiş olduğundan, [başka hakların ihlal edildiğini öne sürüyorsanız belirtiniz] - Başvuran açısından Anayasa …, AHİS … ve … maddelerinde tanımlı haklar ihlal edilmiş olduğundan, - Devlet tarafından başvuru konusu olaya ilişkin soruşturmanın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin öngördüğü gereklilikleri karşılamaması [soruşturmanın zamanaşımına uğramasına (kapatılmasına)-kovuşturmaya yer olmadığına dair karar varsa ] veya [faillerin cezasız kalmasına - beraat hükmü varsa] sebebiyet verildiğinden, - Başvuru konusu olaya ayrıca insanlığa karşı suçlar kapsamında kalan suçlardan olduğundan ve [AİHS 2. ve 3. maddenin devlet görevlileri tarafından ihlali] bu suçlarla ilgili soruşturmalara zamanaşımı işletilemeyeceğinden, - Kamu davası açmaya yer olmadığı kararının [veya beraat hükmünün] Anayasa'ya, uluslararası sözleşmelerde ve evrensel hukuk ilkelerinde belirlenen yükümlülüklere aykırılık teşkil ettiği ve bu nedenle soruşturmaya devam edilmesi [veya yeniden yargılama yapılması] gerektiğinin, - Evvelce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında da saptandığı üzere, yaşam hakkının [ve/veya işkence yasağının] kamu otoritelerince veya onların bilgisi dâhilinde hareket eden kişilerce ihlal edildiği iddiası söz konusu olduğunda, yargılama makamlarının [yargılamanın her aşamasında] etkili ve yeterli soruşturma yürütülmesi gerektiği kuralıyla çelişen şekilde hareket ettiklerinin, bu durumun hakikate ulaşılması imkânını zayıflatan bir etkisi bulunduğunun ve yapısal ve sistematik bir soruna işaret ettiğinin saptanmasını, - Başvurunun altında yatan söz konusu yapısal ve sistematik sorunun, işlevsizliklerin ve düzeltici tedbirlerin tespitinin yapılarak, pilot dava uygulamasına (AİHM İç Tüzüğü m. 61) gidilmesini, - Türkiye Cumhuriyeti Devletinin garanti altına almakla yükümlü olduğu yukarıda tanımlı tüm haklardan bağımsız olarak, hem mağdurlarının ve mağdur yakınlarının, hem de bir bütün olarak Türkiye toplumunun sahip olduğu hakikati bilme hakkı bağlamında, başvuruya konu olaya ilişkin tüm koşulların açıklığa kavuşturması ayrıca hem bu ağır insan hakkı ihlalini gerçekleştirmiş olan ya da gerçekleşmesine göz yummuş olabilecek tüm fail ve sorumluların açığa çıkarılması ve ortaya çıkan maddi hakikatin başvurucu ve kamuyla paylaşılması gerektiğinin saptanmasını, 9.Açıklanan gerekçeler çerçevesinde maddi-manevi zarara uğrayan başvurucuya … TL maddi, … TL manevi olmak üzere toplam … TL tazminat ödenmesine ve tüm yargılama giderlerinin kamu üzerinde bırakılmasına KARAR VERİLMESİNİ talep ederiz. Saygılarımızla
Bu başvuru formunda vermiş olduğum bilgilerin doğru olduğunu; formda belirtilen bilgilerde, adreslerimde veya başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde Mahkemeye bildireceğimi beyan ederim.
Başvurucu
Temsilci / Avukatı
Tarih
Date Format: DD slash MM slash YYYY

Paylaş

Arşiv

Hakkında

Faili Belli, Türkiye’nin yakın geçmişinde yaşanan ağır insan hakları ihlalleriyle ilgili mevcut davaları izlemek üzere hazırlanmış bir blogdur. Devamı için tıklayınız

Abonelik

Ad (gerekli)

Soyad (gerekli)

E-posta adresi (gerekli)

Organizasyon

Bülten dili
EnglishTürkçe
Hafıza Merkezi'nden haber almak istiyorum, bu amaçla "Kişisel Verilerin İşlenmesi Aydınlatma Metni"ni okudum ve “ Kişisel Verilerin İşlenmesi Açık Rıza Formu"nu kabul ediyorum.
Please leave this field empty.

Twitter
Facebook
E-Posta

1- Kişisel Bilgiler Bölümü

Başvurucunun

Avukatının

Başvurucunun

Temsile yetkili kişinin

Avukatının

2- Açıklamalar Bölümü

3- Başvuru yollarının tükendiğine ilişkin bilgiler bölümü

Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih:

Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar

4- Diğer bilgiler bölümü

5- Sonuç talepleri bölümü

Bu başvuru formunda vermiş olduğum bilgilerin doğru olduğunu; formda belirtilen bilgilerde, adreslerimde veya başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde Mahkemeye bildireceğimi beyan ederim.